شناسایی و ارزیابی گستره‌های فقر شهری در محلات شهر مراغه

شهر به‌ عنوان بستر زیست انسان شهرنشین، نیازمند تأمین استاندارد­هایی است و مسئلۀ فقر، نه ‌تنها یکی از مهم‌ترین مسائل جهان، بلکه یکی از مهم‌ترین مسائل و مشکلات داخلی کلیۀ جوامع، چه ثروتمند و چه فقیر است. گستره­های فقر، نابرابری و تفاوت در الگوی زیست در شهرها ماحصل اقتصاد دوگانه با حاکمیت سرمایه‌داری بازار آزاد است. گسترش شهرها با ساختار فضایی نامنسجم و ازهم‌گسیخته سبب تمرکز نامعقول امکانات و خدمات در بخش­های گوناگون شهر و توسعه اجتماعی و اقتصادی نابرابر در آن­هاست. شهر مراغه از جمله شهرهایی است که فضای شهری آن به لحاظ اجتماعی- اقتصادی نامتعادل بوده و دارای گستره­های فضایی فقر در حاشیه­های شهر است. لذا پژوهش حاضر به تحلیل فقر و توزیع فضایی آن بر اساس مؤلفه‌های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی می‌پردازد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، کمی- تحلیلی است. روش گردآوری داده‌ها به‌ صورت اسنادی کتابخانه‌ای و بر اساس داده‌های مأخوذ از اطلاعات بلوک­های آماری سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390 بوده که بر اساس 18 شاخص در قالب سه مؤلفۀ اجتماعی، اقتصادی و کالبدی به تحلیل توزیع فضایی فقر در محلات شهر مراغه اقدام کرده است. برای دستیابی به هدف فوق، محلات شهری با استفاده از روش­های کوپراس و آنتروپی شانون، سطح‌بندی شدند و پس ‌از آن نقشۀ توزیع فقر ترسیم شد. نتایج حاصل نشان می‌دهد 54/11 درصد از محلات شهر مراغه خیلی فقیر، 92/26 درصد فقیر، 31/42 درصد متوسط، 54/11 درصد مرفه و 69/7 درصد در سطح خیلی مرفه قرار دارند. نتایج این مطالعه نشان می­دهد بین بلوک‌های شهر مراغه نابرابری وجود دارد و آنها مکان‌هایی برای تبلور تمایزات اجتماعی، اقتصادی و کالبدی‌اند. فرصت­های نابرابر اقتصادی، اجتماعی و کالبدی باعث تمایز ساکنان شهر مراغه شده است.